kurumsallaşmak isteyen patron

Çok badireler atlatmış ve feleğin çemberinden geçmiş patronlar.

Genelde Anadolu’nun bağrından kopmuş gelmiş ve önce kardeş ve akrabalarını yanına katarak büyümüş şirketler var. Bu şirketler belirli bir hacimce büyüdükten sonra kurumsallaşma telaşına düşerler. Kardeş ya da akrabalar asıl patrona ayak uydurmakta zorlanırlar. Bu patronlar çok zeki ve çalışkan olduklarından gittikleri şehirlerde tutunup büyümeye başlarlar. İlk başlarda tek ve yoldaş gördüğü en az bir çalışanı olur. Büyürler, kardeşler ve başka çalışanlar işin içine girer. Bir fırsatını bulup aldıkları bir ihale ardından yeni bir ihale getirir. Para kazanmaya başlarlar ancak büyümekte sıkıntılar oluşur. Önce afilli bir dört çeker alınır. Bu dört çeker onun hem memlekette hem de girdiği ortamlarda prestijini sağlar. Birazcık havalanmaya ihtiyacı vardır elbette.

Arada bir sendelerler. Yere tam yıkılacakken akrabalar, kardeşler ayağa kaldırırlar. Sonrasında zeki patron bu kardeşleri yanından ayırmaz. Ayırmaz ayırmasına da büyürken hep köstek olur kardeşler. Kardeşler abi kadar zeki ve meraklı değillerdir genelde. Genelde – en küçüklerden biri – abiyi taklit etmeye çalışır. Beceremez. Abi bunları kovalayamaz hem kendi çağırmış hem de vefa borcu vardır. Bu kardeş büyüme esnasında hep arıza çıkarır. Şirket birkaç yılda büyür büyür ve hem para kazanmaya başlar hem de iyi işler yapmaya. Kardeşler ve o ilk eleman hep yanındadır. Azıcık arızalar çıksa da hepsi büyümenin ve paranın sarhoşu olurlar.

Sonra bir gün kurumsallaşma merakı başlar. Nedir bu kurumsallaşma?

Hep yanlış anlaşılır. Önce bir ISO 9001 belgesi alınır. Ama belgenin ne olduğunun ve neye göre verildiğinin anlamının ülkemizde hiç anlaşılmamasından bu da yanlıştır. Bir ISO danışmanı tutulur. Dosyalar hazırlanır. Denetçi gelir sadece dosyalar kontrol edilir ve belge alınır kolayca. Parası peşin ödendiğinden bu ülkede hiçbir zaman ne işe anlaşılmamış bir belge alınmıştır. Artık ihalelerde rahatça kullanılabilecek olan bu belge alındığından şirket kurumsallaşmıştır.

Yok öğle yağma. Ülkede pek çok şeyde işe yarasa da bu belge şirketi kurumsallaştırmaz. Zannedildiği gibi belgeyi almış olan şirket kurumsallaşmamıştır. Sadece öyle zannedilir. En çok da kardeşler bunun iyi bir gelişme olduğunda hemfikirdir.

Peki küçük şirketin kurumsallaşması nasıl olur?

Öncelikle buna patronun inanması gerekir. İnanıyor gibi değil ama her parçasıyla inanması ve uygulamak için uğraşması gerekir.

Kurumsallaşma delegasyon gerektirir. İşin belli kimseler tarafından belli kimselere yaptırılması ve paylaştırılması gerekir. Bir şirkette temel üç unsur olur. Üretim, satış ve mali işler. Bunların altına her şeyi yerleştirebilir ve içlerinde çapraz ya da paralel bağlayabilirsiniz elbette. Ama patron bu üç konuya hakim doğru birilerini bulursa ve o birileri koordineli iletişim ve iş paylaşımı yapabilirse kurumsallaşmak için belgeye falan ihtiyaç kalmaz.

Abi genelde para işinin başına bir küçük kardeşini koyar. Ama finans ve muhasebe farklı çalışanlardır. Bu kardeş her şeye karışırken -farkında olmadan- geçmişten gelen alışkanlıklarla her ödemeyi ya geciktirir ya da geri çevirir.

-E bütçe yapmıştık Ali Bey, ödememiz gerek

-Niye ödeyeyim kardeşim bu kadar para bu işe verilir mi.

- Ama O**** bey tamam demişti.

- Ben konuşurum. Size dönerim.

Süre geçer. O**** Bey tamam dediğini ve ödemeyi kendi bildiğini söyleyince Ali Bey çalışana döner ve dövercesine ödemeyi yapar. Bu süreç genelde benzer şekillerde olur.

Satışın başına genelde küçük ve abisini taklit eden kardeş geçmiştir. Abisini taklit etmeye çalışır ama beceremez. Beceremediği gibi satış temsilcisinin satış yapmasını da – bilmeden- engel olacak kadar berbat eder.

Üretimde de genelde ortanca kardeş vardır. Bu sadece unvan olsun diye oraya oturtulduğundan genelde pek karışmaz. Ya da çekirdekten gelen eski alışkanlıklarla” israf etmeyin kardeşim şu torna talaşını” diyerek sistem körlüğüne sebep olur.

Aslında her birimin başında birer profesyonel vardır ama bu kardeşler yüzünden bir türlü istedikleri performans elde edilemez. Kurumsallaşma hayali bir süre sonra abinin canını sıkar. Fark etmediği en önemli şey kardeşlerinin akşam annesinin evinde birbirleriyle aldığı kararlardır. Patron ne kadar belge alsa da ne kadar kurumsallaşmaya çalışsa da kardeşler – fark etmeden – engel olmaktadır.

Bu ve benzeri kurumsallaşma sorunlarınız varsa destek olabilirim.

Sevgiler

Gürkan

gurkan@gurkanakman.com